مسجد روحانی لطف الله که در میدان نقش فقید اصفهان جای دارد، در ۱۵ دی سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته می باشد و با معماری، کاشی‌کاری و تزیینات فوق‌العاده، زیباترین و بهترین جلوه‌های هنر فرصت صفوی را به نمایش می گذارد. این بنای باشکوه که از جاهای جالب اصفهان به حساب می آید، قرن‌ها می‌باشد که روبه‌روی عمارت خوب قاپو و ضلع شرقی میدان نقش جهان خود نمایی می‌کند و نگاه هر گردشگر داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند.
استاد محمدرضا اصفهانی یکی مشهورترین معماران عصر صفوی بود که توانست سبک معماری اصفهانی را به زیبایی هرچه آحاد‌تر در‌این محل جاری ساختن کند. طبق اعلام خبرگزاری اسپوتنیک، این اثر هنری به‌عنوان یکی از هفت شگفتی‌ها ناشناخته و برترین سازه‌های جذاب عالم به شمار
مسجد روحانی لطف الله تفاوت‌های زیادی با سایر مساجد ایرانی دارد؛ به‌طوری که نه‌فقط مناره ندارد؛ بلکه در آن از ایوان چهار ایوانی هم خبری نیست که همین مورد بر مخصوص‌بودن مسجد شیخ لطف الله صحه میگذارد. نقشه این مسجد بسیار ماهرانه و حرفه‌ای و اندازه‌ها در تناسب کامل می‌باشند و هیچ نقطه ضعفی در آن دیده نمیشود.
یکی شاخصه‌هایی که در اکثر مساجد اصفهان وجود داراست، انعکاس هفت باره صدا است؛ موضوعی که در مسجد روحانی لطف الله نیز درستی می‌کند و جذابیتی دوچندان به ویژگی‌های بی‌بدیل آن میبخشد. کتیبه‌ها و خطوط داخل مسجد اثری هنرمندانه از دو خطاط بعد از ظهر شاه عباس یعنی علیرضا عباسی و خوشنویس گمنام، باقر بنا هستند که زیبایی مضاعفی بدین مسجد داده‌اند.
جالب است بدانید که در طراحی باغچه‌ها و گل‌کاری‌های میدان آزادی تهران از مسجد شیخ لطف الله الهام دریافت شد‌ه‌میباشد؛ ولی با این تفاوت که معمار آن، حسین ودیعه، به‌جای طرح دایره‌ای در گنبد مسجد، از چهره بیضی برای میدان آزادی به کارگیری کرده است.
مسجد روضه خوان لطف الله کجاست؟
مسجد روحانی لطف الله در شهر اصفهان و میدان دارای شهرت نقش عالم (میدان امام) قراردارد و به‌حدی معروف می‌باشد که به‌راحتی می توانید آن را پیدا فرمائید.
ساعتها بازدید از مسجد شیخ لطف الله: همگی روزه به‌جز هنگام نماز ظهر، در نیم سال اول از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ و ۱۴ تا ۱۷ و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۱:۳۰ و ۱۳ تا ۱۶:۳۰
آدرس مسجد روضه خوان لطف الله: استان اصفهان، شهر اصفهان، ضلع شرقی میدان نقش فقید، روبه‌روی کاخ عالی قاپو (نمایش روی نقشه)
تاریخچه مسجد شیخ لطف الله
اصفهان در سال ۹۸۲ هجری شمسی پایتخت صفویان بود و در اوج پیشرفت ساخت‌وسازهایی همچون خیابان چهارباغ، میدان نقش فقیه، مسجد امام و... به راز میبرد. در همین فرصت بود که فرمانروا عباس دستور ایجاد کرد مسجد شیخ لطف الله را داد و بنابراین روی خرابه مسجدی که درین محل قرار داشت، بنیان مسجد جدیدی نهاده شد. محمدرضا اصفهانی مسئولیت ساخت این مسجد را به عهده گرفت که توانست در طی‌زمان ۱۸ سال ساختمانی حیرت‌انگیز بسازد. مسجد شیخ لطف الله صرفا مختص فرمانروا عباس و خانواده سلطنتی بود و مردم بی آلایش اجازه ورود به آن را نداشتند. این طور به نظر میرسد که شاه عباس از مجال بهره برداری مسجد در سال ۹۹۸ شمسی تا نقطه نهایی عمر خود هر روز در این مسجد به عبادت می‌پرداخت.
اطلاعات دقیقی از سرانجام مسجد روحانی لطف الله در گذر مجال وجود ندارد؛ هرچند طبق منابع تاریخی این مسجد در بعدازظهر صفوی اسامی دیگری نظیر ملا فتح الله و صدر نیز پیدا کرد که در‌پی همان شیخ لطف الله خوانده شد. مبتنی بر نوشته‌های آرتور پوپ، ایران‌شناس آمریکایی، وی از رضا فرمانروا خواست تا امر مرمت مسجد را بدهد و او موافقت کرد و در‌پی طرح‌های مهم و کاشی‌های سردر و گنبد بازسازی شدند. کتیبه نمای خارجی گنبد از مرمت بنا در سال ۱۳۱۵ به دست اداره باستان‌شناسی حکایت دارد.
روضه خوان لطف الله کیست؟
روضه خوان لطف الله از گران قدر‌ترین علمای شیعه بود که در منطقه جبل استدلال در لبنان امروزی سکونت داشت. او با دعوت فرمان روا عباس اولیه همدم با برخی از بزرگان شیعه، برای سکونت به کشور‌ایران آمد.
روحانی لطف الله در بالا به مشهد رفت و در محضر بزرگانی همچون ملاعبدالله شوشتری به تحصیل پرداخت و سرنوشت برای خدمت‌گذاری در آستان قدس رضوی انتخاب شد. او در پی به قزوین رفت تا در آنجا به فعالیت تدریس بپردازد. پاد شاه عباس به‌خاطر ارادتی که به وی داشت، برای تجلیل و گرامی‌داشت او، دستور ساخت مسجد ذکر شده را بخشید تا مکانی برای آموزش، تدریس و برگزاری نماز باشد. شیخ لطف الله اقامه نماز جمعه در مسجد روضه خوان لطف الله را بر عهده داشت تا اینکه در سال ۱۰۳۵ هجری قمری بیمار شد و در اصفهان دار فانی را وداع گفت.
معماری مسجد شیخ لطف الله
معماری مسجد روحانی لطف الله که به روش اصفهانی می‌باشد، گوشه‌ای از نبوغ معماران اصفهانی را به نمایش میگذارد؛ به‌خصوص گنبد آن که یکی از زیباترین گنبدهای عالم به حساب می‌آید.
معماری مسجد روحانی لطف الله به شیوه اصفهانی هست
یکی از نکته‌های جالب درباره مسجد، عدم وجود شبستان ورودی در آن می باشد؛ در واقع در همه مساجد هنگام ورود بایستی از تعدادی پله عبور فرمایید و آن گاه وارد یک صحن ورودی شوید که شما‌را به فضای گنبد میرساند؛ اتفاقی که در مسجد شیخ لطف الله افتاده، نبود همین صحن یا شبستان ورودی هست که با هدف رعایت اصل تقارن در میدان نقش دانا بوده است. از‌آنجا‌که این مسجد روبه‌روی عالی قاپو جای دارد، قابلیت جاگذاری یک حیاط یا صحن رو به قبله برای آن وجود نداشت.
در طراحی مسجد از نسبت طلایی در برقراری تناسب اجزای بنا استفاده شده و موقعیت شبستان مهم آن در باب با ورودی بنا، با نحوه‌های هندسی تعیین شده هست.
ورودی مسجد
فضای جلوی ورودی از ضلع شرقی میدان نقش جهان آغاز میشود که محل قرارگیری آن منجر به تقسیم این ضلع میدان با تناسب طلایی شده است. نصیب شمالی و جنوبی این محیط و همچنین دیوار رو به میدان غربی مسجد با کاشی هفت رنگ پوشیده شده‌اند.
جلوخان مسجد در زمان نوشتن کتاب «اثرها کشور‌ایران» از آندره گدار به رنگ سفید بوده؛ زیرا ۱۰ سال قبل از نوشتن این کتاب، کاشی‌های جلوخان به‌خیال خرابی به زیرزمین منتقل شده بودند و نمای کنونی نتیجه ها زحمت نوسازی‌کاران هست. کتاب «نصف فقید فی تمجید اصفهان» نیز تاکید می‌کند که مسجد فعلی به‌جز کتیبه سردر که قابل نوسازی نبوده و تعویض شده، تاکنون هیچ عیب و نقصی نداشته می‌باشد.
کتیبه بالای سردر مزین به کاشی معرق هست که به‌شکل نواری ممتد هر سه دیوار آن را فراگرفته می‌باشد. این کتیبه تبارک به قلم علیرضا عباسی با خط ثلث سفید هست و سال ۱۰۱۲ هجری قمری را آرم می دهد. بخش‌های بالایی سردر هم با مقرنس‌ها و کاشی‌های هفت رنگ و نقوش گل و گلدان تزیین شده‌اند. بالای این کتیبه و در قوس طاق شاهد مقرنس‌کاری شمسه با قضیه آبی‌رنگ خواهید بود؛ خلال این، چشمتان به کاشی‌های فیروزه‌ای مارپیچی جلب میشود که گوشه قوس اصلی سردر را تسلط کرده می‌باشد.
بعداز عبور از آن با گذر از چهار پله به محوطه سردر می سید. ذیل دیوارهای این محل مزین به سنگ مرمر رنگ زرد می باشد؛ مضاف بر اینکه سکوهایی از همین سنگ نیز در کناره‌ها قرار گرفته‌اند.
برای در دو لنگه مسجد از چوب چنار یک‌پارچه استفاده شده که بعد از ۴۰۰ سال هنوز هم پابرجا می‌باشد. حوضی هشت ضلعی در جلوی مسجد وجود داشت که در فاصله سال‌های ۱۳۱۶ تا ۱۳۱۸ شمسی برداشته شد.
راهروی ورودی
راهروی ۲۸ متری ورودی مسجد استارت به چپ و بعد از آن به‌سمت راست می‌چرخد و در نهایت به محوطه اصلی پایین گنبد منتهی میشود. مسجد قبا مشهد این چرخش راهرو منجر نوعی طواف بدور صحن اصلی میگردد. در واقع این راهرو با ایجاد کرد شم آرامشی معنوی و جداکردن دنیای پرهمهمه فضای شهری فارغ درون مسجد، شما را برای رازونیاز با پروردگار فراهم می‌کند. قبل از اینکه به دومی پیچ برسید، دری را در سمت چپ خود خواهید دید که به شبستان زمستانی رویه دارد. این شبستان سقف کوتاه و طراحی معمولی‌ای داراست و در فصول سرد برای نماز تلاوت به کار گیری می‌شد. ۱۴ متر از راهرو را که پشت سر بگذارید، باید به‌سمت راست بپیچید؛ جایی که راهرو زاویه‌ای ۹۰ مرتبه پیدا می‌کند.
این راهرو نور نسبتا پاره ای دارد و با پرتوهای نوری روشن شده است که از پنجره مشبک سمت راست آن می تابد.آدرس مسجد قبا مشهد به همین دلیل در بدو ورود نسبتاً چیز زیادی نمی‌بینید؛ زیرا از جایی پرنور وارد این دور و بر کم‌نور و روشنایی شده‌اید؛ اما پس از یک‌سری لحظه، چشمتان عادت می‌کند و می‌توانید از نقش‌ونگارهای راهرو لذت ببرید که با کاشی‌کاری‌های هفت رنگ اکثر اوقات سبز و آبی‌رنگ تزیین شد‌ه‌است. این راهرو به شما امداد می‌کند که به نوروفروغ کم عادت فرمایید و به‌یک‌باره وارد شبستان نیمه‌بدون‌نور مسجد نشوید و بتوانید زیبایی‌های آن را با همه وجود ادراک نمائید.
شبستان اصلی
شبستان اساسی مسجد شیخ لطف الله را می‌توان نقطه نقطع ی عطف شکوه و زیبایی این مسجد دانست که شما را مبهوت هنر و معنویت خود می‌کند. این شبستان به‌شکل یک مربع با اضلاع ۱۹ متر هست و پس از اینکه از زمین فاصله می‌گیرد و بالاتر می‌رود، به هشت ضلعی تبدیل میشود و وقتی به ساقه گنبد میرسد، به دایره تغییر شکل می دهد. این تبدیل پلان از مربع به دایره جزو ویژگی‌های اساسی معماری مسجد روحانی لطف الله می باشد که از بعدازظهر ساسانی به یادگار باقی مانده است. زمانی که به سقف شبستان نگاه کنید، هشت طاق جناغی در سراسر شبستان خواهید روءیت کرد که گنبدرزرو مسجد قبا مشهد را سر پا نگه داشته‌اند و دارای مقرنس‌های چشمگیری می باشند که به زیبایی هرچه تک تک‌تر با پیچ‌های فیروزه‌ای در کناره طاق‌ها تزیین شده‌اند.
در گوشه‌وکنار این شبستان تزیینات هنرمندانه‌ای از نقوش هندسی تا طرح گل و بوته، طاووس و... دیده می شود که به‌شکل کاشی هفت رنگ در بخش‌هایی پایینی و کاشی معرق در نصیب‌های بالایی خود نمایی می‌کنند. فی مابین این تزیینات، کتیبه‌هایی به خط نستعلیق و نسخ نیز وجود دارااست که این کلیه زیبایی را تکمیل کرده‌اند.
جهت بنا نسبت به قبله
طبق معماری ايرانی-اسلامی، افراد هنگام ورود به شبستان مسجد در جهت قبله قرار می‌گیرند؛ اتفاقی که در مسجد روحانی لطف الله نمی‌افتد. شماره تلفن مسجد قبا مشهد در واقع میدان نقش جهان در جهت قبله قرار ندارد و از همین رو معماران برای ساخت این مسجد از چرخشی ۴۵ جايگاه‌ای به کار گیری کردند تا مسجد را در جهت قبله تهیه کنند؛ در عین اکنون این شیوه را با چنان ظرافتی اجرا کردند که هیچ‌گونه کجی و زاویه‌ای در نمای بیرونی آن دیده نمیشود.
در ورودی مسجد در ضلع شرقی میدان نقش عالم و در محور شمالی-جنوبی جای‌دارد. معماران نمی‌توانستند مسجد را هم‌راستا با میدان نقش فقید بسازند؛ چراکه برای قبله‌یابی و ساخت محرابی که در جهت جنوب غربی و رو به قبله باشد، دردسرهای زیادی پیش رو داشتند. پس برای حل این نقص، راهرویی در لحاظ گرفتند که از ورودی مسجد تا فضای پایین گنبد امتداد می‌یافت؛ منتها این راهرو را با زاویه‌ای ۴۵ رتبه طراحی کردند. به این ترتیب، ظاهر مسجد در جهت شمالی-جنوبی است؛ اما اصل بنا در جهت جنوب غربی-شمال شرقی قرار گرفته است.
مسجد روحانی لطف الله که در میدان نقش فقید اصفهان جای دارد، در ۱۵ دی سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته می باشد و با معماری، کاشی‌کاری و تزیینات فوق‌العاده، زیباترین و بهترین جلوه‌های هنر فرصت صفوی را به نمایش می گذارد. این بنای باشکوه که از جاهای جالب اصفهان به حساب می آید، قرن‌ها می‌باشد که روبه‌روی عمارت خوب قاپو و ضلع شرقی میدان نقش جهان خود نمایی می‌کند و نگاه هر گردشگر داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند.
استاد محمدرضا اصفهانی یکی مشهورترین معماران عصر صفوی بود که توانست سبک معماری اصفهانی را به زیبایی هرچه آحاد‌تر در‌این محل جاری ساختن کند. طبق اعلام خبرگزاری اسپوتنیک، این اثر هنری به‌عنوان یکی از هفت شگفتی‌ها ناشناخته و برترین سازه‌های جذاب عالم به شمار
مسجد روحانی لطف الله تفاوت‌های زیادی با سایر مساجد ایرانی دارد؛ به‌طوری که نه‌فقط مناره ندارد؛ بلکه در آن از ایوان چهار ایوانی هم خبری نیست که همین مورد بر مخصوص‌بودن مسجد شیخ لطف الله صحه میگذارد. نقشه این مسجد بسیار ماهرانه و حرفه‌ای و اندازه‌ها در تناسب کامل می‌باشند و هیچ نقطه ضعفی در آن دیده نمیشود.
یکی شاخصه‌هایی که در اکثر مساجد اصفهان وجود داراست، انعکاس هفت باره صدا است؛ موضوعی که در مسجد روحانی لطف الله نیز درستی می‌کند و جذابیتی دوچندان به ویژگی‌های بی‌بدیل آن میبخشد. کتیبه‌ها و خطوط داخل مسجد اثری هنرمندانه از دو خطاط بعد از ظهر شاه عباس یعنی علیرضا عباسی و خوشنویس گمنام، باقر بنا هستند که زیبایی مضاعفی بدین مسجد داده‌اند.
جالب است بدانید که در طراحی باغچه‌ها و گل‌کاری‌های میدان آزادی تهران از مسجد شیخ لطف الله الهام دریافت شد‌ه‌میباشد؛ ولی با این تفاوت که معمار آن، حسین ودیعه، به‌جای طرح دایره‌ای در گنبد مسجد، از چهره بیضی برای میدان آزادی به کارگیری کرده است.
مسجد روضه خوان لطف الله کجاست؟
مسجد روحانی لطف الله در شهر اصفهان و میدان دارای شهرت نقش عالم (میدان امام) قراردارد و به‌حدی معروف می‌باشد که به‌راحتی می توانید آن را پیدا فرمائید.
ساعتها بازدید از مسجد شیخ لطف الله: همگی روزه به‌جز هنگام نماز ظهر، در نیم سال اول از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ و ۱۴ تا ۱۷ و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۱:۳۰ و ۱۳ تا ۱۶:۳۰
آدرس مسجد روضه خوان لطف الله: استان اصفهان، شهر اصفهان، ضلع شرقی میدان نقش فقید، روبه‌روی کاخ عالی قاپو (نمایش روی نقشه)
تاریخچه مسجد شیخ لطف الله
اصفهان در سال ۹۸۲ هجری شمسی پایتخت صفویان بود و در اوج پیشرفت ساخت‌وسازهایی همچون خیابان چهارباغ، میدان نقش فقیه، مسجد امام و... به راز میبرد. در همین فرصت بود که فرمانروا عباس دستور ایجاد کرد مسجد شیخ لطف الله را داد و بنابراین روی خرابه مسجدی که درین محل قرار داشت، بنیان مسجد جدیدی نهاده شد. محمدرضا اصفهانی مسئولیت ساخت این مسجد را به عهده گرفت که توانست در طی‌زمان ۱۸ سال ساختمانی حیرت‌انگیز بسازد. مسجد شیخ لطف الله صرفا مختص فرمانروا عباس و خانواده سلطنتی بود و مردم بی آلایش اجازه ورود به آن را نداشتند. این طور به نظر میرسد که شاه عباس از مجال بهره برداری مسجد در سال ۹۹۸ شمسی تا نقطه نهایی عمر خود هر روز در این مسجد به عبادت می‌پرداخت.
اطلاعات دقیقی از سرانجام مسجد روحانی لطف الله در گذر مجال وجود ندارد؛ هرچند طبق منابع تاریخی این مسجد در بعدازظهر صفوی اسامی دیگری نظیر ملا فتح الله و صدر نیز پیدا کرد که در‌پی همان شیخ لطف الله خوانده شد. مبتنی بر نوشته‌های آرتور پوپ، ایران‌شناس آمریکایی، وی از رضا فرمانروا خواست تا امر مرمت مسجد را بدهد و او موافقت کرد و در‌پی طرح‌های مهم و کاشی‌های سردر و گنبد بازسازی شدند. کتیبه نمای خارجی گنبد از مرمت بنا در سال ۱۳۱۵ به دست اداره باستان‌شناسی حکایت دارد.
روضه خوان لطف الله کیست؟
روضه خوان لطف الله از گران قدر‌ترین علمای شیعه بود که در منطقه جبل استدلال در لبنان امروزی سکونت داشت. او با دعوت فرمان روا عباس اولیه همدم با برخی از بزرگان شیعه، برای سکونت به کشور‌ایران آمد.
روحانی لطف الله در بالا به مشهد رفت و در محضر بزرگانی همچون ملاعبدالله شوشتری به تحصیل پرداخت و سرنوشت برای خدمت‌گذاری در آستان قدس رضوی انتخاب شد. او در پی به قزوین رفت تا در آنجا به فعالیت تدریس بپردازد. پاد شاه عباس به‌خاطر ارادتی که به وی داشت، برای تجلیل و گرامی‌داشت او، دستور ساخت مسجد ذکر شده را بخشید تا مکانی برای آموزش، تدریس و برگزاری نماز باشد. شیخ لطف الله اقامه نماز جمعه در مسجد روضه خوان لطف الله را بر عهده داشت تا اینکه در سال ۱۰۳۵ هجری قمری بیمار شد و در اصفهان دار فانی را وداع گفت.
معماری مسجد شیخ لطف الله
معماری مسجد روحانی لطف الله که به روش اصفهانی می‌باشد، گوشه‌ای از نبوغ معماران اصفهانی را به نمایش میگذارد؛ به‌خصوص گنبد آن که یکی از زیباترین گنبدهای عالم به حساب می‌آید.
معماری مسجد روحانی لطف الله به شیوه اصفهانی هست
یکی از نکته‌های جالب درباره مسجد، عدم وجود شبستان ورودی در آن می باشد؛ در واقع در همه مساجد هنگام ورود بایستی از تعدادی پله عبور فرمایید و آن گاه وارد یک صحن ورودی شوید که شما‌را به فضای گنبد میرساند؛ اتفاقی که در مسجد شیخ لطف الله افتاده، نبود همین صحن یا شبستان ورودی هست که با هدف رعایت اصل تقارن در میدان نقش دانا بوده است. از‌آنجا‌که این مسجد روبه‌روی عالی قاپو جای دارد، قابلیت جاگذاری یک حیاط یا صحن رو به قبله برای آن وجود نداشت.
در طراحی مسجد از نسبت طلایی در برقراری تناسب اجزای بنا استفاده شده و موقعیت شبستان مهم آن در باب با ورودی بنا، با نحوه‌های هندسی تعیین شده هست.
ورودی مسجد
فضای جلوی ورودی از ضلع شرقی میدان نقش جهان آغاز میشود که محل قرارگیری آن منجر به تقسیم این ضلع میدان با تناسب طلایی شده است. نصیب شمالی و جنوبی این محیط و همچنین دیوار رو به میدان غربی مسجد با کاشی هفت رنگ پوشیده شده‌اند.
جلوخان مسجد در زمان نوشتن کتاب «اثرها کشور‌ایران» از آندره گدار به رنگ سفید بوده؛ زیرا ۱۰ سال قبل از نوشتن این کتاب، کاشی‌های جلوخان به‌خیال خرابی به زیرزمین منتقل شده بودند و نمای کنونی نتیجه ها زحمت نوسازی‌کاران هست. کتاب «نصف فقید فی تمجید اصفهان» نیز تاکید می‌کند که مسجد فعلی به‌جز کتیبه سردر که قابل نوسازی نبوده و تعویض شده، تاکنون هیچ عیب و نقصی نداشته می‌باشد.
کتیبه بالای سردر مزین به کاشی معرق هست که به‌شکل نواری ممتد هر سه دیوار آن را فراگرفته می‌باشد. این کتیبه تبارک به قلم علیرضا عباسی با خط ثلث سفید هست و سال ۱۰۱۲ هجری قمری را آرم می دهد. بخش‌های بالایی سردر هم با مقرنس‌ها و کاشی‌های هفت رنگ و نقوش گل و گلدان تزیین شده‌اند. بالای این کتیبه و در قوس طاق شاهد مقرنس‌کاری شمسه با قضیه آبی‌رنگ خواهید بود؛ خلال این، چشمتان به کاشی‌های فیروزه‌ای مارپیچی جلب میشود که گوشه قوس اصلی سردر را تسلط کرده می‌باشد.
بعداز عبور از آن با گذر از چهار پله به محوطه سردر می سید. ذیل دیوارهای این محل مزین به سنگ مرمر رنگ زرد می باشد؛ مضاف بر اینکه سکوهایی از همین سنگ نیز در کناره‌ها قرار گرفته‌اند.
برای در دو لنگه مسجد از چوب چنار یک‌پارچه استفاده شده که بعد از ۴۰۰ سال هنوز هم پابرجا می‌باشد. حوضی هشت ضلعی در جلوی مسجد وجود داشت که در فاصله سال‌های ۱۳۱۶ تا ۱۳۱۸ شمسی برداشته شد.
راهروی ورودی
راهروی ۲۸ متری ورودی مسجد استارت به چپ و بعد از آن به‌سمت راست می‌چرخد و در نهایت به محوطه اصلی پایین گنبد منتهی میشود. مسجد قبا مشهد این چرخش راهرو منجر نوعی طواف بدور صحن اصلی میگردد. در واقع این راهرو با ایجاد کرد شم آرامشی معنوی و جداکردن دنیای پرهمهمه فضای شهری فارغ درون مسجد، شما را برای رازونیاز با پروردگار فراهم می‌کند. قبل از اینکه به دومی پیچ برسید، دری را در سمت چپ خود خواهید دید که به شبستان زمستانی رویه دارد. این شبستان سقف کوتاه و طراحی معمولی‌ای داراست و در فصول سرد برای نماز تلاوت به کار گیری می‌شد. ۱۴ متر از راهرو را که پشت سر بگذارید، باید به‌سمت راست بپیچید؛ جایی که راهرو زاویه‌ای ۹۰ مرتبه پیدا می‌کند.
این راهرو نور نسبتا پاره ای دارد و با پرتوهای نوری روشن شده است که از پنجره مشبک سمت راست آن می تابد.آدرس مسجد قبا مشهد به همین دلیل در بدو ورود نسبتاً چیز زیادی نمی‌بینید؛ زیرا از جایی پرنور وارد این دور و بر کم‌نور و روشنایی شده‌اید؛ اما پس از یک‌سری لحظه، چشمتان عادت می‌کند و می‌توانید از نقش‌ونگارهای راهرو لذت ببرید که با کاشی‌کاری‌های هفت رنگ اکثر اوقات سبز و آبی‌رنگ تزیین شد‌ه‌است. این راهرو به شما امداد می‌کند که به نوروفروغ کم عادت فرمایید و به‌یک‌باره وارد شبستان نیمه‌بدون‌نور مسجد نشوید و بتوانید زیبایی‌های آن را با همه وجود ادراک نمائید.
شبستان اصلی
شبستان اساسی مسجد شیخ لطف الله را می‌توان نقطه نقطع ی عطف شکوه و زیبایی این مسجد دانست که شما را مبهوت هنر و معنویت خود می‌کند. این شبستان به‌شکل یک مربع با اضلاع ۱۹ متر هست و پس از اینکه از زمین فاصله می‌گیرد و بالاتر می‌رود، به هشت ضلعی تبدیل میشود و وقتی به ساقه گنبد میرسد، به دایره تغییر شکل می دهد. این تبدیل پلان از مربع به دایره جزو ویژگی‌های اساسی معماری مسجد روحانی لطف الله می باشد که از بعدازظهر ساسانی به یادگار باقی مانده است. زمانی که به سقف شبستان نگاه کنید، هشت طاق جناغی در سراسر شبستان خواهید روءیت کرد که گنبدرزرو مسجد قبا مشهد را سر پا نگه داشته‌اند و دارای مقرنس‌های چشمگیری می باشند که به زیبایی هرچه تک تک‌تر با پیچ‌های فیروزه‌ای در کناره طاق‌ها تزیین شده‌اند.
در گوشه‌وکنار این شبستان تزیینات هنرمندانه‌ای از نقوش هندسی تا طرح گل و بوته، طاووس و... دیده می شود که به‌شکل کاشی هفت رنگ در بخش‌هایی پایینی و کاشی معرق در نصیب‌های بالایی خود نمایی می‌کنند. فی مابین این تزیینات، کتیبه‌هایی به خط نستعلیق و نسخ نیز وجود دارااست که این کلیه زیبایی را تکمیل کرده‌اند.
جهت بنا نسبت به قبله
طبق معماری ايرانی-اسلامی، افراد هنگام ورود به شبستان مسجد در جهت قبله قرار می‌گیرند؛ اتفاقی که در مسجد روحانی لطف الله نمی‌افتد. شماره تلفن مسجد قبا مشهد در واقع میدان نقش جهان در جهت قبله قرار ندارد و از همین رو معماران برای ساخت این مسجد از چرخشی ۴۵ جايگاه‌ای به کار گیری کردند تا مسجد را در جهت قبله تهیه کنند؛ در عین اکنون این شیوه را با چنان ظرافتی اجرا کردند که هیچ‌گونه کجی و زاویه‌ای در نمای بیرونی آن دیده نمیشود.
در ورودی مسجد در ضلع شرقی میدان نقش عالم و در محور شمالی-جنوبی جای‌دارد. معماران نمی‌توانستند مسجد را هم‌راستا با میدان نقش فقید بسازند؛ چراکه برای قبله‌یابی و ساخت محرابی که در جهت جنوب غربی و رو به قبله باشد، دردسرهای زیادی پیش رو داشتند. پس برای حل این نقص، راهرویی در لحاظ گرفتند که از ورودی مسجد تا فضای پایین گنبد امتداد می‌یافت؛ منتها این راهرو را با زاویه‌ای ۴۵ رتبه طراحی کردند. به این ترتیب، ظاهر مسجد در جهت شمالی-جنوبی است؛ اما اصل بنا در جهت جنوب غربی-شمال شرقی قرار گرفته است.
پروسه ایجاد کرد کاشی معقلی